Formy opodatkowania
Przedsiębiorca w Polsce może wybrać następujące formy opodatkowania:
skala podatkowa
podatek liniowy
zryczałtowany podatek dochodowy
karta podatkowa
Skala podatkowa
Według tej formy opodatkowania rozliczać się może każda osoba fizyczna, osiągająca dochody z prowadzonej działalności gospodarczej. Stawka podatku w roku 2024 wynosi 12% do 120 000 zł dochodu i 32% powyżej tej kwoty. Podstawą opodatkowania według skali podatkowej jest dochód będący różnicą pomiędzy osiągniętym przychodem a kosztami jego uzyskania. W ciągu roku podatkowego podatnicy mają obowiązek wpłacania zaliczek na podatek za okresy miesięczne, a tylko w niektórych przypadkach kwartalne albo w formie uproszczonej.
Wybierając tę formę opodatkowania podatnikowi wolno:
pomniejszać przychód o koszty jego uzyskania,
odliczać od dochodu opłacone w roku podatkowym składki na ubezpieczenie społeczne podatnika lub osoby współpracującej oraz wpłaty dokonane w roku podatkowym na indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego,
odliczać od dochodu, pod pewnymi warunkami, straty osiągnięte w poprzednich okresach tj. poniesione z działalności gospodarczej (do 5 lat wstecz),
korzystać z aktualnie obowiązujących ulg podatkowych
stosować kwotę zwolnioną od podatku - kwota wolna od podatku w 2024 r. wynosi 30 000 zł
rozliczać się wspólnie z małżonkiem lub jako osoba
Wady skali podatkowej:
po przekroczeniu dochodu 120 000 zł przedsiębiorca jest zmuszony do zapłaty podatku dochodowego wg stawki 32%,
obowiązek prowadzenia ewidencji księgowych (KPiR lub księgi rachunkowe)
brak możliwości odliczenia składki zdrowotnej.
Podatek liniowy
Podatnicy prowadzący działalność gospodarczą samodzielnie lub w formie spółki cywilnej, jawnej, partnerskiej mogą wybrać opodatkowanie dochodów podatkiem liniowym. Stawka podatku wynosi w tym przypadku 19% a podstawę opodatkowania stanowi dochód będący różnicą pomiędzy osiągniętym przychodem a kosztami jego uzyskania. W roku podatkowym podatnicy mają obowiązek wpłacania zaliczek na podatek za okresy miesięczne, w niektórych przypadkach kwartalne albo w formie uproszczonej tj. ustalonych w stałej miesięcznej wysokości.
Jeśli podatnik wybrał opodatkowanie podatkiem liniowym i uzyskał z tej działalności przychody z tytułu świadczenia usług na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy, odpowiadającym czynnościom, jakie wykonywał lub wykonuje w roku podatkowym w ramach stosunku pracy (lub spółdzielczego stosunku pracy) – traci w tym roku prawo do opodatkowania stawką 19% i w konsekwencji jest zobowiązany do opodatkowania się według skali podatkowej od początku roku podatkowego.-
Podatnikowi wolno:
pomniejszać przychód, o koszty jego uzyskania,
od przychodu odliczać opłacone w roku podatkowym składki na ubezpieczenie społeczne podatnika lub osoby współpracującej oraz wpłaty dokonane w roku podatkowym na indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego,
odliczać od dochodu, w określonych przypadkach, osiągnięte w poprzednich okresach straty poniesione z działalności gospodarczej (do 5 lat wstecz),
odliczać od podatku obliczonego opłacone w roku podatkowym składki na ubezpieczenie zdrowotne do limitu 10 200 zł w skali roku.
Podatnikowi nie wolno:
skorzystać z tzw. ulgi prorodzinnej, rehabilitacyjnej czy internetowej (można z nich skorzystać jeśli podatnik osiągnie przychody z innego tytułu np. ze stosunku pracy, umowy zlecenia czy o dzieło)
łączyć dochodów osiągniętych z działalności gospodarczej z przychodami osiągniętymi z innych źródeł,
rozliczać się wspólnie z małżonkiem oraz jako osoba samotnie wychowująca dzieci.
Jak odbywa się ewidencjonowanie:
Podatnicy, którzy wybrali opodatkowanie podatkiem liniowym mają obowiązek prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów- PKPiR lub ksiąg rachunkowych
Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych
Podatnicy, którzy uzyskują przychody z działalności gospodarczej prowadzonej samodzielnie, w formie spółki cywilnej osób fizycznych oraz spółki jawnej osób fizycznych, po spełnieniu warunków określonych w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym mogą płacić podatek dochodowy w formie ryczałtu . Wysokość stawki, jaką musimy zapłacić uzależniona jest od rodzaju działalności, jaką prowadzimy, i tak upraszczając:
2% sprzedaż wyrobów przetworzonych w sposób inny niż przemysłowy produktów pochodzenia roślinnego i zwierzęcego z własnej uprawy i hodowli lub chowu
3% handel
5,5 % branża budowlana, branża wytwórcza
8,5% gastronomia, najem prywatny poniżej 100 000 zł
10% odpłatne zbycie praw majątkowych lub nieruchomości
12% usługi związane z oprogramowaniem
12,5% najem prywatny powyżej 100 000 zł
14% usługi w zakresie opieki zdrowotnej
15% m. in. usługi parkingowe, reklamowe, prawne
17% dla większości wolnych zawodów
Ryczałt ewidencjonowany rozliczamy na formularzu PIT – 28.
W przypadku ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych znaczenie ma rodzaj wykonywanej działalności, który jest określony symbolem PKWiU. Istnieje wykaz usług, który wyklucza podatnika spod możliwości zastosowania ryczałtu. W przypadku, gdy podatnik rozpoczyna indywidualną działalność gospodarczą albo działalność gospodarczą w formie spółki i wykonywać będzie czynności na rzecz byłego pracodawcy w roku podatkowym lub w roku poprzedzającym ten rok - nie będzie mógł opodatkować się w formie ryczałtu. Jeśli wybierze opodatkowanie w tej formie, a następnie w trakcie roku dokona sprzedaży towarów lub usług na rzecz tego pracodawcy –utraci prawo do opodatkowania w formie ryczałtu poczynając od dnia uzyskania przychodu i w konsekwencji do końca roku opłaci podatek dochodowy na ogólnych zasadach.
Co ważne, możliwość stosowania tej formy opodatkowania mają podatnicy, którzy nie przekroczyli w roku poprzednim, limitu przychodów, który wynosi 2 000 000 euro w odniesieniu do przychodów z działalności, prowadzonej wyłącznie samodzielnie, oraz 2 000 000 euro w stosunku do sumy przychodów wspólników w przypadku prowadzenia działalności prowadzonej w formie spółki.
Podatnikowi wolno:
prowadzić ewidencję podatkową w sposób uproszczony,
pomniejszać przychód o zapłacone w danym roku podatkowym składki na ubezpieczenie społeczne podatnika lub osoby współpracującej,
odliczać od podatku 50% opłaconej w roku podatkowym składki na ubezpieczenie zdrowotne
Podatnikowi nie wolno:
pomniejszać przychodu o koszty jego uzyskania,
skorzystać z tzw. ulgi prorodzinnej. Z ulgi tej ulg będzie można jednak skorzystać jeśli podatnik osiągnie przychodu z innego tytułu np. ze stosunku pracy, umów zlecenia,
rozliczać się wspólnie z małżonkiem oraz jako osoba samotnie wychowująca dzieci (niezależnie od tego, czy masz jakiekolwiek inne dochody).
Karta podatkowa
Z tej formy opodatkowania skorzystać mogą jedynie niektórzy podatnicy. Wyznacznikiem jest rodzaj prowadzonej działalności i związany z tym numer PKD. Opodatkowanie kartą podatkową wiąże się z opłacaniem stałej kwoty podatku niezależnie od wysokości uzyskanego przychodu. Wysokość podatku uzależniona jest od rodzaju wykonywanej działalności, liczby zatrudnionych osób oraz od liczby mieszkańców miejscowości, w której prowadzona jest działalność.
Zalety karty podatkowej:
stawka podatku jest stała w każdym miesiącu, niezależnie od wysokości uzyskiwanych przychodów czy ponoszonych kosztów,
podatnicy są zwolnieni od obowiązku prowadzenia ksiąg,
podatnicy zwolnieni są od składania zeznań podatkowych a także nie wpłacają zaliczek na podatek dochodowy. Jednakże zobowiązani są do składania deklaracji o wysokości składki na ubezpieczenie zdrowotne zapłaconej i odliczonej od karty podatkowej – PIT - 16A;
Wady karty podatkowej:
kartę podatkową można stosować jedynie dla indywidualnej działalności gospodarczej oraz dla spółki cywilnej,
karta podatkowa skierowana jest do ograniczonych rodzajów działalności gospodarczej,
przychodu nie pomniejsza się o koszty jego uzyskania,
nie można skorzystać z tzw. ulgi prorodzinnej, internetowej, rehabilitacyjnej. Z ulg tych będzie można jednak skorzystać jeśli podatnik osiągnie przychód z innego tytułu np. ze stosunku pracy, umów zlecenia;
nie można rozliczać się wspólnie z małżonkiem oraz jako osoba samotnie wychowująca dzieci;
podatnicy korzystający z tej formy opodatkowania nie mogą prowadzić innej, pozarolniczej działalności gospodarczej, ich współmałżonek nie może mieć firmy, która działa w tym samym przedmiocie;
łączna liczba wspólników oraz zatrudnionych pracowników nie może przekraczać stanu zatrudnienia określonego w ustawie;
podatnicy nie mogą korzystać z usług innych przedsiębiorstw i zakładów (z wyjątkiem usług specjalistycznych);
podatnicy nie mogą zatrudniać osób na umowę zlecenie i o dzieło (dopuszcza się zatrudnienie jedynie na umowę o pracę).
WAŻNE: Wejście w życie Polskiego Ładu spowodowało, że od 1 stycznia 2022 roku przedsiębiorcy nie mogą zmienić formy opodatkowania na kartę podatkową. Podatnicy, którzy założą działalność w 2024 roku, również nie będą mogli zastosować karty podatkowej jako formy opodatkowania. Natomiast ci, którzy w 2021 to robili, w 2022 roku mogą to działanie kontynuować. Zmianę tę reguluje art. 65 ustawy wprowadzającej Polski Ład.